Ideeën voor verbetering of uitbreiding van dit hoofdstuk zijn zeer welkom. In de comments of per mail. Af en toe worden deze ideeën hier verwerkt.

 
Sociaal Humanisme is een levens­beschouwing. Een levensbeschouwing waar een SoLiDe identiteit aan ontleend wordt. Het individualistische liberaal humanisme ontkent de behoefte aan het beleven van gemeenschappelijkheid. Haar beleving is het consumentisme; een individuele bezigheid. Of eventueel de incidentele bijeenkomst als anonieme massa, zoals in een stadion of een manifestatie.
Om mensen daadwerkelijk solidair met elkaar in verbinding te brengen moeten er collectieve en individuele Sociaal Humanistische activiteiten ontstaan. Het kan niet anders, hoezeer daar vanuit het huidige individualistische subject ook op wordt neergekeken, dan dat het Sociaal Humanisme, de SoLiDe beweging, het karakter van een geloofsgemeenschap krijgt. Een religie, niet gebaseerd op geloven in het bovennatuurlijke, maar op de wetenschappelijke inzichten die we in het mysterie van de natuur – bovenal de menselijke, sociale natuur – hebben. Als iedere nieuwkomer, en dat geldt nog sterker voor de SoLiDe beweging, zal er eerst een kader moeten worden gevormd, een elite die in staat is de boodschap uit te dragen en verder te brengen. Uit de voorgaande hoofdstukken is al gebleken dat het geen eenvoudige boodschap is. De SoLiDe beweging richt zich daarom in de eerste plaat op de enigszins ontwikkelde mensen, middenklasse en hoger, op “intellectuelen” en wel op de ontheemde intellectuelen die inzien dat de ontwikkelingen de verkeerde kant op gaan. Zonder daarbij op voorhand anderen uit te sluiten.
Het is onvermijdelijk dat deze activiteiten lijken op die van andere religies en sekten; het zou dom zijn als niet gekeken werd hoe de grote religies en andere ideologieën er in het verleden in geslaagd zijn mensen aan zich en daarmee onderling te verbinden. Het samenstellen van SoLiDe morele wetten – “tien geboden” – is nuttig en nodig, maar spreekt slechts de ratio aan. Dat is volstrekt onvoldoende.
Die activiteiten bestaan aan de ene kant uit samenkomsten, congregaties, waarin de levensbeschouwing collectief overgedragen en beleefd wordt; en aan de andere kant individuele overdenkingen, contemplaties, oefeningen; individueel huiswerk om de gewenste verinnerlijking van de levensbeschouwing te bewerkstellingen. Vaak ook gebeden of meditaties genoemd. De verhouding tussen die twee kan per persoon verschillen.
Een probleem is dat de dominante individualistische liberale humanistische ideologie niet alleen specifieke religieuze praktijken zoals katholicisme of islam (terecht) bekritiseert, maar elke vorm van groepsvorming die neerkomt op het serieus delen van een wereldbeschouwing verdacht en belachelijk maakt. Dat is onderdeel van de verdeel-en-heers kwaliteit van het traditionele humanisme. Door iedereen terug te werpen op zichzelf en groepsvorming belachelijk of zelfs immoreel te verklaren, maakt zij de beheersing van de maatschappij een stuk eenvoudiger. Levens­beschouwing, “geloof” wordt gezien als een persoonlijke keuze, zoals bekritiseerd in het hoofdstuk “Geloof is geen jas”. Alleen door het er “samen over te hebben” zal dit overwonnen kunnen worden. Daarbij moeten allerlei valkuilen van het samen optrekken, zoals de historie ons die voorschotelt, worden vermeden.
De gewenste praktijken, rituelen, culturele uitingen worden niet even door één persoon uitgevonden. Veel zal niet eens een bedenksel van de betreffende religie zijn maar overgenomen cultuuruitingen en aan de eigen behoeften aangepast. Zoals ook andere levensbeschouwingen, in het bijzonder religies, dat doen. Zowel congregatie als contemplatie hebben een sterke culturele, kunstzinnige component. Er is behoefte aan muziek, gedichten, teksten, symbolen, voorstellingen. De professionele, betaalde kunst is van religieuze oorsprong en succesvolle hedendaagse kunst is daar in veel gevallen een vervolg op; in de eerste plaats reclame-uitingen. Het is duidelijk dat ook de SoLiDe beweging niet anders kan dan succesvolle praktijken uit heden en verleden adopteren en aan de eigen ideeën aanpassen. Het is een proces van zoeken en fouten maken, waarin gezamenlijk moet worden uitgevonden wat werkt en wat niet.
Om de lezer niet helemaal alleen met dit wat dorre proza te laten, hier een aantal losse gedachten en ideeën van een op het artistieke vlak matig getalenteerd persoon. Als aanzet voor veel beters en mooiers.

Contemplatie

SoLiDe meditaties

Meditatie van waarheid

Altijd relatief
Maar niet te relativeren
De waarheid, zij bestaat
Misschien noemden wij hem daarom ooit god
En gooiden hem met god overboord
Zodat we allen onze eigen waarheid konden hebben
Ik wil deze eigenwijsheid overwinnen
Weer kunnen geloven in een waarheid
Die groter is dan mijn mening.

Meditatie van individualiteit

Hoor mij aan over mijzelf!
“Ik”, vondst der vondsten
Centrum van mijn gedachten
tot totalitaire heerser gegroeid
die geen ander meer toelaat
communicatie onmogelijk maakt
en eensgezindheid nog meer
Als losse korrels worden we weggeblazen
Laat mij mijzelf verlossen
Zonder mijn eigenheid te verliezen

Meditatie van het lot

Laat mij mijn lot aanroepen.
Dom, maar wel gemakkelijk
O lot, laat mij onthouden
Dat U slechts woord bent
in mijn gedachten
Zodat zij zich kunnen richten
en concentreren
Daarvoor maakt het niet uit
Dat u niet bestaat
En niet zult luisteren
Ik sprak tot mijzelf
Alsof dat geen probleem is.

Meditatie van de vrije wil

De vrije wil:
Een woord dat slechts aanduidt
Dat we niet weten waarom we iets doen
Alsof we dat soms wel weten
Als we dat zeggen.

Genesis

Een singulariteit,
heftig begin van uiteendijing
en samenballingen
en dan…
miljarden jaren
draaien miljarden planeten
om miljarden zonnen
in miljoenen stelsels.
 
Tot zo ver de dode materie
Hier en daar wat leven;
een soepig krioelen
met geen hoger doel dan voortbestaan
op deze planeet toevallig ook.
 
Maar dan:
 
onwaarschijnlijke samenstelsels,
hoger leven:
insecten,
planten,
dieren;
ontstaan in een zee van tijd.
 
Nabij nu:
 
sociaal door taal,
cultuur,
samenleving,
bewustzijn:
de mens
 
===
 
“Ik” ben een wezen, ingeschreven in de taal van de gemeenschap: opname in het talige sociale universum creëert mijn zelfbewustzijn: ook in mijn begin was het woord.
Voortleven gaat van soort naar mensgroep, van lichaam naar geest, van overleving naar overlevering.
Het woord is de fundamentele, niet te overbruggen kloof tussen mens en dier. Een dier dat door mens of toeval begiftigd wordt met taal zal mens worden; van een andere dan de naakte aapachtige soort. Een artefact uit dode materie, door de mensheid gecreëerd, dat zelfbewust kan deelnemen aan het sociale, is mens. Of misschien wel meer.
De mensheid heerst over de natuur; is de boom der kennis. Door de logica van de taal leert zij te onderscheiden tussen oorzaak en gevolg, goed en kwaad, waar en onwaar, praktisch en onnut, rijk en arm, vreemd en eigen.
Duizenden jaren bestaat de mensheid als verzameling van verschillende culturen. Die elkaar als vreemden zien. Waartussen vaak strijd en op zijn best handel en vrouwenruil. Het gebouw van de mensheid is geen monoliet. Dat is goed. Zonder het Andere rest slechts de amorfe massa van het homogene.
Vanaf haar ontwaken denkt de mens over zijn eigen oorzaak; denken in termen van oorzaak en gevolg zit in zijn systeem. Het is moeilijk te bevatten dat dat ontstaan uiteindelijk een schitterend ongeluk is. Een onoverzichtelijke berg van onwaarschijnlijke toevallen in de oneindige hoeveelheid gebeurtenissen sinds het begin. Het is aantrekkelijk en begrijpelijk zich een schepper voor te stellen die dat in zes dagen klaart. Nu de mensheid door wetenschap en techniek een beter verhaal heeft opgesteld resteert slechts het wonder van het bestaan. Dat moet maar genoeg zijn.

Meditatie over ongelijkheid 1.

(ongelijkheid schept geen voorrechten voor de superieur maar verplichtingen)

Meditatie over gelijkheid 1.

(gouden regel=spreken tot gelijken)

Meditatie over de wet 1

(legitimiteit)(evenals morele regels afspraken tussen mensen met een historie)

Leuzen, aforismen

• En dan?
• Grote vragen mogen gesteld worden
• Uitnodiging tot nederigheid
• nutteloosheid + individualisme = “ik maak er een eind aan”
• nutteloosheid + socialisme = “we werken aan een toekomst”
• Moet wat kan?
• Iemand moet het doen.
  (Zie het hoofdstuk beweging, Jan Boerstoel 1993 /Sylvia Witteman v.a. 2014)
• Je gaat het pas zien als je het doorhebt (Johan Cruijff, H019)
• Vrijheid ontstaat door kennis van de mogelijkheden (H019)
• Omgaan met ongelijkheid
• Ik ben een uniek individu! Dat zijn we allemaal, dus wat is daar zo bijzonder aan?
• You are all individuals! / No! I am not! (Monty Python’s Life of Brian)
• Dirty Hungarian Phrasebook (Monty Python, 1970)
• “We must all hang together, or assuredly we shall all hang separately”
  (Benjamin Franklin at the signing of the Declaration of Independence on August 2nd 1776) Vertaling: “Als we geen samenhang vinden zullen we zeker gezamenlijk hangen.”
• Leren leven in het raadsel (de Kadt)
• Some people rob you with a fountain pen (Bob Dylan, 1962; Woody Gurthrie 1936)

Now, a very great man once said
That some people rob you with a fountain pen
It didn’t take too long to find out

• Geloven doe je maar in de kerk
• Doen wij er toe ? (Wim T Schippers)
• Een schitterend ongeluk (Stephan Jay Gould via Wim Kayzer)
• De strijd tussen christenen en atheïsten: gaat die wel over het bestaan van god? Of gaat die eerder over de vraag wat een subject is – mens zijn hoe doe je dat. (Herman Meijer – Er zijn altijd anderen, 2009)
• De leiders zijn het beste als de bevolking nauwelijks weet van hun bestaan (Lao Zi – Tao te Ching 300 vC in VK 122305 p 18 over A.L Snijders)
• Een toekomst om in te geloven
• I will let you be in my dream if I can remain on the earth (Bob Dylan)

Symbolen, beelden

Yoseki

Voorlopig is dit het beste symbool voor de SoLiDe beweging. Het is een yoseki, een standaard opening in het Go-spel, het moeilijkste strijd-spel tussen twee personen. Het is een illustratie van gecoördineerde actie: gelijke atomaire stenen die door hun positie en moment gezamenlijk kracht ontwikkelen.
 

Aanspreekvormen

Een eigen aanspreekvorm kan een belangrijk hulpmiddel zijn om de onderlinge band tot uitdrukking te brengen. Speciale aanspreekvormen zijn uit de mode geraakt. Het is bijna altijd mevrouw en mijnheer. In de sociale media laat men een persoonsaanduiding vaak volledig weg en beperkt men zich tot “hallo”, “hi” en dergelijke. Negatieve aanduidingen zijn behoorlijk populair. In de socialistische en communistische beweging was het de gewoonte elkaar met “kameraad” aan te spreken. Het kan interessant zijn iets nieuws te verzinnen. Gezien het uitgangspunt van het erkennen van de ongelijkheid tussen mensen, ook tussen de leden van de beweging, ligt het voor de hand om de meer ontwikkelde leden anders aan te spreken dan de beginner of de minder ontwikkelde, voorlopige gedachten:

• Lotgenoot
• Broeder
• Kameraad
• Zoekende – Leerling – Gezel – Meester (naar de vrijmetselaars)
• (Eerste, Tweede) Spreker
• Aanspreker
• Voorspreker
• Voortrekker
• Opduwer
• Solide
• Wijzer
• Geleerde
• Junior – Senior

Aanduidingen voor bijeenkomsten

• Kring

Activiteiten

• Initiatie, afleggen gelofte, acceptatie
• Kringgesprek (Solide onderwerp, (deel van) boek, na culturele voorstelling)
• Introductie
• Lezing
• Muziek + (samen)zang
• Culturele voorstelling
• “Biecht” ?

Als input voor activiteit; eerste indicatie, er is veel meer.

• Koyaanisqatsi
• Asimov Foundation Trilogy, Robot series.
• Mattheuspassion Bach (met nieuwe tekst)
• Houellebecq: Mogelijkheid van een eiland (en veel andere boeken)

 
Cultuurkritiek, het ontmantelen van bestaande culturele fenomenen kan daar ook onderdeel van zijn. Vanouds vervult de humor, in het bijzonder het cabaret, de komedie die rol. Een project zou kunnen zijn om de corrupte koning voetbal te onttronen.
 
[Dit hoofdstuk zal vaak bijgewerkt worden! Op de SoLiDe website staat de laatste versie.]